و از چیزهایى که متون زیارات در بر دارند ، درسهایى است در اقرار به معاد ؛ زائرآنها را تکرار مى کند تا فضاى روحى را درک کند ، و با به یاد آوردن این روز بزرگ ،برایش سیر نهائى ـ که مردم به آن باز مى گردند ـ روشن گردد .دریکى از بخشهاى زیارتهاى شریف آمده است :وأشهدُ أنَّ السّاعةَ آتیةٌ لا ریب فیها ، وأنّ اللّهَ یبعثُ مَن فی القبور[۱] .و گواهى مى دهم که روز قیامت خواهد آمد ، هیچ شکى در آن نیست ، و خداوندآنان را که در قبرهایند برمى انگیزد .و در زیارت دیگر آمده است :
هرکه در نصوص زیارات ژرف نگرى کند ، درمى یابد که آنها در میان خود معارف فراوان و حقایق مهمّى را دربردارند ؛ مهمترین ارکان اسلام و اصول دین و قواعداخلاقى و معارفِ پایه ، در آنها نهفته است .[ معارف زیر را مى توان آشکارا در این نصوص یافت : ]
آداب زیارت داراى سلسله اعمال و مراسم ویژه اى است ؛ مانند طهارت ، ذکر ودعا ، نماز و خضوع و خلوص ، توجّه به عظمت روحى پیامبر یا امام ، و دیگر اعمال گوناگونى که در کتابهاى مختلف شیعه و سنّى وارد شده است ، و هنگام حضور درمراقد مقدّس ـ و پیش از همه مرقد پیامبر بزرگ ـ انجام مى پذیرد .ما در اینجا ، به ذکر نمونه هایى از آنچه در این باره ـ از سوى شیعه و سنّى ـ نوشته شده ، بسنده مى کنیم :
زیارت پیامبر اکرم ص به عنوان یکى از عباداتى که براستحباب آن تأکید شده است ، در بسیارى از کتابهاى فقهى و روایى آمده است ؛ افزون بر فصول فقهى بى شمار و کتابهاى مستقلى که این موضوع ـ به شکل خاص ـ در آنها بررسى شده است ، فقهاء به طور ویژه در بحث حجّ به آن پرداخته اند .ما در اینجا گزیده اى از آراء فقهاى اسلام را در این مسئله نقل مى کنیم و در آغاز ،بعضى از نظرات فقهاى اصحابمان را ـ امامیه جعفریه ـ مى آوریم ؛ ابتدا نظر شیخ صدوق (م۳۸۱ ه) ، و سپس دیگر فقها تا عصر کنونى .
پیش از این ، نظر فقهاى اهل سنّت را درباره خصوص زیارت ، روشن ساختیم ، ویادآور شدیم که آنان به استحباب زیارت رسول اکرم ص قائلاند و آن را ازبزرگترین وسایل قرب به خداى متعال مى دانند ؛ این فتاوى محدود به مردان نیست ،بلکه زنان را نیز شامل مى شود؛ و افزون بر این ، در فتواهاى بسیارى ازعالمان تصریح شده به اینکه مستحب است زنان به زیارت پیامبر و علما و شهدا بروند .آنچه در ذیل مى آید نمونه هایى از اقوال فقهاء اهل سنّت در این باره است :